به عنوان یک واردکننده، رستر یا صاحب کافه، سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ احتمالاً پرتلاطم‌ترین سال‌های کاری شما بوده‌اند. قیمت قهوه به بالاترین حد خود رسید و هر روز یک خبر جدید از کمبود، خشکسالی یا نوسان ارز، برنامه‌ریزی‌ها را به هم می‌ریخت. در این راهنما، قصد داریم با هم اقتصاد قهوه ۲۰۲۴-۲۰۲۵ را بررسی کنیم تا ببینیم چرا قیمت‌ها این‌قدر بالا رفت؟ این اتفاق چه تأثیری روی بازار قهوه ایران داشت؟ و از همه مهم‌تر، حالا که این وضعیت پیش آمده، ما باید چه کار کنیم؟
اقتصاد قهوه ۲۰۲۴-۲۰۲۵: نوسانات جهانی در یک نگاه
سال ۲۰۲۵ سال اوج‌گیری قیمت‌ها بود. شاخص قیمت قهوه بانک جهانی حدود ۶۵٪ نسبت به سال قبل رشد کرد و هر دو گونه عربیکا و روبوستا رکوردهای قیمتی جدیدی را ثبت کردند.
- عربیکا: این شاهزاده قهوه در اوایل ۲۰۲۵ تا حدود ۹ دلار در هر کیلوگرم پیش رفت.
- روبوستا: این رفیق ارزان‌تر، با جهش خیره‌کننده تا حدود ۶ دلار در هر کیلوگرم بالا رفت.
اگرچه در بهار ۲۰۲۵ کمی از تب‌وتاب قیمت‌ها کاسته شد، اما هنوز به سطح قیمت‌های قبلی بازنگشته‌ایم.
محرک‌های اصلی نوسانات: ال‌نینو، ویتنام و برزیل
عوامل اصلی این جهش قیمت، تغییرات اقلیمی و وضعیت تولید در کشورهای بزرگ بودند. پدیده ال‌نینو باعث خشکسالی شدید و کاهش بارش در کشورهای تولیدکننده شد. ویتنام، بزرگ‌ترین تولیدکننده روبوستا، با ۲۰٪ افت تولید، شوک بزرگی به بازار وارد کرد و همین باعث شد که قیمت روبوستا این‌قدر بالا برود. در همین زمان، نگرانی از وضعیت تولید در برزیل نیز فشار بر روی قیمت عربیکا را بیشتر کرد. این ترکیب «کمبود عرضه + شوک‌های اقلیمی» بود که قیمت قهوه ۲۰۲۵ را در این سطح نگه داشت.
اقتصاد قهوه ۲۰۲۴-۲۰۲۵: پیامدهای مستقیم برای ایران
مسیر واردات قهوه، از مبدأ تا گمرک شهید رجایی و گلوگاه‌های لجستیکی
بازار ایران در سال ۱۴۰۲ (۲۰۲۳-۲۰۲۴) رشد قابل توجهی داشت. حدود ۴۹ هزار تُن قهوه به ارزش ۱۴۸ میلیون دلار وارد کشور شد. اما این حجم بزرگ با چالش‌های خاصی همراه بود:
- وابستگی به واردات: بیش از ۹۵٪ واردات ما از تنها پنج کشور اصلی (امارات، ویتنام، هند، اندونزی، اوگاندا) انجام می‌شود.
- نقش امارات: امارات با سهم بیش از ۵۰٪، به عنوان هاب اصلی تجارت مجدد، نقش کلیدی در تأمین قهوه ایران دارد. این روش اگرچه دسترسی را آسان می‌کند، اما هزینه، شفافیت و تازگی دانه را قربانی می‌کند. بازار قهوه ایران به دلیل همین اتکای ساختاری به ری‌اکسپورت امارات، در برابر چالش‌های اقتصاد قهوه ۲۰۲۴-۲۰۲۵ بسیار آسیب‌پذیر است. این مدل تأمین، دسترسی را تسهیل می‌کند اما «زنجیره طولانی‌تر» و «تعدد واسطه‌ها» شفافیت ردیابی و تازگی دانه سبز را تضعیف و هزینه نهایی را به‌دلیل کرایه/کارمزد بالا می‌برد.
- گلوگاه گمرک: حدود ۲۸٪ از عملیات گمرکی قهوه از طریق گمرک شهید رجایی انجام می‌شود. هرگونه تأخیر در این مسیر، باعث خواب سرمایه و از دست رفتن تازگی دانه می‌شود، که در نهایت کیفیت فنجان نهایی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
چگونه هزینه را کنترل و کیفیت را حفظ کنیم؟ راهنمای عملی خرید
ترکیب هوشمندانه عربیکا و روبوستا، رمز دستیابی به طعم و کیفیت مطلوب با هزینه‌ای بهینه
در چنین شرایطی، دیگر نمی‌توان با روش‌های قدیمی کار کرد. باید استراتژی داشت:
- تنوع‌بخشی به تأمین: به جای اتکا به یک منبع، قراردادهای کوچک و منعطف با چند هاب مختلف (مثل امارات و یک مبدأ تولیدکننده مستقیم) ببندید.
- بهینه‌سازی ترکیب دانه (بلِند): در اسپرسوبارهای شلوغ، استفاده از بلِند هوشمندانه عربیکا/روبوستا یک راهکار عالی است. برای مثال، ترکیب ۲۰ تا ۴۰٪ روبوستا باکیفیت با ۶۰ تا ۸۰٪ عربیکای تخصصی، به شما کمک می‌کند هم بادی و کرمای لازم را داشته باشید و هم هزینه‌هایتان را کنترل کنید.
- مدیریت موجودی: سعی کنید زمان از گمرک تا رست را به حداقل برسانید. با این کار، هم از افت تازگی دانه جلوگیری می‌کنید و هم هزینه‌های انبارداری را کاهش می‌دهید.
نتیجه‌گیری و نقشه راه
قیمت قهوه ۲۰۲۵ با چالش‌های زیادی همراه بود، اما حالا با این اطلاعات و راهکارهای عملی، می‌توانید از دل بحران، فرصت بسازید. این نقشه راه به شما کمک می‌کند تا:
- از نوسانات بازار جهانی آگاه باشید.
- ریسک‌های تأمین را به درستی مدیریت کنید.
- کیفیت محصول نهایی را در عین کنترل هزینه حفظ کنید.